In het bedrijfsleven wordt er vaak over ESG gesproken als overkoepelende term voor duurzaamheidskwesties, waarbij we snel denken aan groen en circulair. De betekenis achter de S van ‘Social’ is vaak minder bekend. Goed begrip van - en inzetten op - de sociale pijler creëert echter een belangrijke kans om je als goede werkgever te profileren. Bovendien zal de aankomende Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) organisaties vanaf 2025 verplichten om verantwoordelijkheid te nemen voor het rapporteren over sociale thema’s.
Maar... wat bedoelen we met de sociale pijler van ESG?
De S staat voor ‘sociale’ duurzaamheid. Dit verwijst naar het streven naar een evenwichtige en rechtvaardige samenleving, waarin mensenrechten, gelijkheid, inclusie, gezondheid en het welzijn van mensen in huidige én toekomstige generaties worden bevorderd. De invoering van de CSRD legt organisaties de verplichting op om verantwoording af te leggen over deze onderdelen. Dit eist van organisaties dat ze zich bewust zijn van én verantwoordelijk voelen voor het welzijn en de rechten van medewerkers, klanten en gemeenschappen die betrokken zijn in de gehele waardeketen.
Waarover moet onder de S precies gerapporteerd worden?
Onder de sociale pijler vallen 4 hoofdonderwerpen: S1 Eigen medewerkers, S2 Arbeiders in de waardeketen, S3 Invloed op gemeenschappen en S4 Consumenten en eindgebruikers. Een dubbele materialiteitsanalyse (verplicht onderdeel vanuit de CSRD) wijst uit over welke van deze onderdelen een organisatie moet rapporteren, maar in ieder geval is S1 voor alle CSRD-plichtige organisaties verplicht. Los van het feit dat er inzicht gegeven moet worden in data die de prestaties op deze onderdelen weergeven, gaat het rapporteren ook over inzicht geven in doelstellingen en het bijbehorende beleid. De CSRD laat vooralsnog tot ongenoegen van velen redelijk wat vrijheid; het is onduidelijk waarover precies gerapporteerd moet worden binnen de vier social onderdelen en wat er precies onder wordt verstaan. Om toch een beeld te geven van de sociale pijler staan hieronder beschrijvingen van de onderdelen:
S1: Eigen medewerkers / Own workforce
S1 is voor alle organisaties die CSRD-plichtig zijn een verplicht onderdeel om over te rapporteren.
Organisaties moeten bij dit onderdeel rapporteren over hun personeelsbestand (freelancers meegerekend), inclusief demografische gegevens, arbeidsomstandigheden (denk hierbij o.a. aan veilige werkgelegenheid, arbeidstijden, adequate lonen, sociale dialoog, werk-privé balans, gezondheid en veiligheid) het aanbieden van gelijke kansen, opleiding en ontwikkeling (gendergelijkheid en gelijke beloning, opleiding en vaardigheidsontwikkelingen, maatregelen tegen geweld en intimidatie op de werkplek, diversiteit) en andere werkgerelateerde rechten (o.a. kinderarbeid, gedwongen arbeid, adequate huisvesting en privacy).
S2: Arbeiders in de waardeketen / Workers in the value chain
Dit onderdeel is niet standaard voor alle organisaties een verplicht onderdeel om over te rapporteren.
In S2 van de CSRD worden organisaties gevraagd om hun aanpak uit te leggen voor het identificeren en beheren van gevolgen voor werknemers in de keten, dus medewerkers van organisaties stroomop- en stroomafwaarts. Dit heeft betrekking tot werkomstandigheden (bijv. leefbaar loon, gezondheid en veiligheid, werktijden, water en sanitaire voorzieningen), gelijke kansen (bijv. discriminatie, rechten van werknemers met een handicap, loongelijkheid, werk-privébalans) en andere mensenrechten (bijv. vakbondsrechten, collectieve onderhandelingen, kinderarbeid, gedwongen arbeid, privacy, huisvesting). Veel bedrijven hebben een grote invloed op de waardeketen en kijken hier vaak niet naar om, omdat het buiten de grenzen van hun organisatie valt. Om misstanden in de keten aan te pakken is het belangrijk dat bedrijven hiervoor verantwoordelijk worden gehouden, transparant over zijn en de noodzaak voelen om te handelen.
Ondanks de onzekerheid over de verplichting van dit onderdeel zien we dat steeds meer organisaties hier wel actie op ondernemen, door in de contracten die zij met partners in de keten aangaan hun voorwaarden op dit vlak aan te scherpen.
S3: Invloed op gemeenschappen / Affected communities
Dit onderdeel is niet standaard voor alle organisaties een verplicht onderdeel om over te rapporteren.
Hiermee worden organisaties gevraagd om te rapporteren over de positieve en negatieve, werkelijke of potentiële gevolgen voor getroffen communities. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een groep bewoners rondom een fabriek die getroffen wordt door chemische afvalstoffen. Daarnaast vraagt dit onderdeel de genomen maatregelen en de bijkomende gevolgen aan te pakken, risico’s te verminderen en kansen met betrekking tot getroffen gemeenschappen na te streven.
S4: Consumenten en eindgebruikers / Consumers and end-users
Dit onderdeel is niet standaard voor alle organisaties een verplicht onderdeel om over te rapporteren, maar we weten wel dat de focus op dit onderdeel groeit binnen organisaties.
Onder S4 worden organisaties gevraagd te rapporteren over de positieve en negatieve effecten van hun producten en diensten op consumenten en eindgebruikers, impact management beleid, inclusief privacy, persoonlijke veiligheid, toegang tot informatie, non-discriminatie en sociale inclusie. Dit kan bijvoorbeeld zijn omdat consumenten en eindgebruikers jong zijn en wellicht gevoeliger zijn voor effecten op hun fysieke en mentale ontwikkeling, of ze missen financiële kennis en kunnen vatbaarder zijn voor uitbuitende verkoop- of marketingpraktijken, denk hierbij bijvoorbeeld aan de gaming industrie. Ook dienen ze te rapporteren over de bijbehorende zakelijke risico's en kansen die deze effecten met zich meebrengen.
CSRD als katalysator van verandering
De CSRD heeft het potentieel om een krachtige katalysator te zijn voor het verbeteren van de zorg voor medewerkers. Het dwingt organisaties om gerichte aandacht te besteden aan het welzijn en de rechten van hun medewerkers. De non-financiële verslaggevingsregels spelen een essentiële rol bij het afdwingen van transparantie. De EU verplicht hiermee werkgevers om daadwerkelijk te laten zien hoe het bedrijf zich inzet voor het welzijn van onder andere de medewerkers. Hierover publiceren we later een verdiepend artikel.
Zie het als een kans!
Het rapporteren over de S van ESG is een kans om je als organisatie te profileren als goede werkgever. Dit heeft meerdere voordelen. Enerzijds zorgt het voor een concurrentievoordeel bij het zoeken naar werknemers en anderzijds draagt het bij aan het behoud van je huidige medewerkers. De invoering van rapportagestandaarden zal de vergelijkbaarheid tussen organisaties verbeteren, waardoor medewerkers beter bewuste keuzes kunnen maken over bedrijven waar ze gaan werken. Hierdoor ontstaat een eerlijk speelveld, waarin organisaties die voorlopen op dit vlak als aantrekkelijke werkgevers kunnen worden beoordeeld.
Daarnaast is het belangrijk om te beseffen dat eigen medewerkers en arbeiders in de keten een sleutelrol spelen in verbetering en verduurzaming van je organisatie; goede prestaties op de S van ESG vergroten de betrokkenheid en motivatie voor verduurzaming en innovatief vermogen en de reputatie zullen verbeteren.
Het rapporteren van prestatiedata over sociale thema’s is bovendien een kans om een doorbraak te creëren in het meer datagedreven werken rondom thema's gerelateerd aan werknemers. Over de kans die de CSRD schept voor meer datagedreven werken schreven we eerder dit artikel.
Tenslotte biedt de CSRD tevens een kans om je als organisatie op een authentieke wijze aan de klant te presenteren. Eerder publiceerden we een artikel over klantbeleving en CSRD, dat de inspanningen van organisaties beschrijft om de klantbeleving te verbeteren door middel van consistente communicatie en eigenheid. Door open en eerlijk te communiceren over zowel de positieve als negatieve impact van je product of dienst worden consumenten in staat gesteld om verantwoorde keuzes te maken die nodig zijn in de transitie naar een duurzame samenleving.
De rapportageverplichting zorgt ervoor dat we anders naar onze dienstverlening moeten gaan kijken. Je kan het zien als een plicht, als een vinkje die behaald moet worden, of je kan het zien als een kans om je op een bepaalde manier te profileren naar zowel je medewerkers als naar de klant.
Benieuwd naar wat de CSRD kan betekenen voor datagedreven werken, employee well-being, de impact van organisaties op de maatschappij of diversiteit en inclusie? Check onze themapagina!
