Geen verduurzaming zonder gedragsverandering. Helaas zit de werking van ons brein verandering dikwijls in de weg.
‘Cognitive bias’ is een begrip uit de psychologie dat helpt verklaren waarom de gedachtegang van het menselijk brein – en ons gedrag, dat hieruit voortvloeit - niet volledig rationeel verloopt. Er bestaan tientallen van dit soort ‘biases’ of irrationele gedachtegangen. Iedereen is hier vatbaar voor. En we laten hier veelal onbewust onze gedachten en handelingen door beïnvloeden.
Het thema ‘Klimaatverandering’ laat in de praktijk mooi zien hoe dit soort mechanismen werken. Dit illustreren we met twee voorbeelden, over ‘confirmation bias’ en over ‘Apocalypse fatigue’.
VOORBEELD 1: Confirmation bias
‘Confirmation bias’ is de natuurlijke neiging van ons allemaal om bij onze toegang tot en zoektocht naar informatie de voorkeur te geven aan hetgeen onze bestaande overtuigingen bevestigt. Het nadelige effect hiervan is dat er een kleinere kans is dat we op basis van nieuwe informatie onze - eventuele foute - overtuigingen aanpassen. En we hebben minder oog voor alternatieve zienswijzen wat een respectvol debat met anderen bemoeilijkt. Erger nog, misschien, is dat we door deze ‘bias’ in een neerwaartse spiraal belanden waarbij we steeds meer in een silo belanden, overtuigd van onze eigen gelijk.
Bron: Chainsawsuit.com
VOORBEELD 2: Apocalypse fatigue
De term ‘apocalypse fatique’ wordt prachtig uitgelegd in een TED talk van psycholoog Per Espen Stokes. Hij maakt ons ervan bewust dat mensen automatisch, maar onbewust, in de weerstand schieten wanneer ze worden geconfronteerd met een onaflaatbare stroom van berichten over milieuvervuiling en andere klimaat doem scenario’s. Hij onderscheidt 5 van dit soort automatische reacties of “inner defences” zoals hij ze noemt: “Distance, doom, dissonance, denial en identiy”. Het paradoxale effect van al deze mentale verdedigingsmechanisme is dat in plaats van mensen aan te zetten tot actie, ze juist in apathie vervallen. Vandaar de mooi gekozen term ‘Apocalypse fatique’.
Bron: De 5 “inner defences” van P.E. Stokes
