In deze blog willen we je kennis laten maken met publiek-private ecosystemen en een impressie geven van hoe zo’n samenwerking er in de praktijk uitziet. Kirkman Company zet zich al meer dan 20 jaar in om relevantie voor alle stakeholders te bieden, door bedrijven te veranderen, verbeteren of vernieuwen. Echter, gecompliceerde vraagstukken zoals klimaatverandering, armoede of de veiligheid van een land zijn niet op te lossen met slechts één partij, en daarom helpen wij bij het opzetten van publiek-private ecosystemen. In juni zijn wij met een select gezelschap uit verschillende sectoren op expeditie geweest langs twee ecosystemen waar wij actief in zijn. Eén daarvan is ‘Ecosysteem Logistiek’, waarin wij met het Ministerie van Defensie en logistieke partijen samenwerken voor een adaptieve krijgsmacht. De tweede is de ‘Social Impact Factory’ in Utrecht, waar samengewerkt wordt met publieke overheden, zoals de Gemeente Utrecht en de private sector om sociaal ondernemen het nieuwe normaal te maken.
Wat is een publiek-privaat ecosysteem precies?
Voordat we de voorbeelden van ecosystemen uitlichten is het belangrijk om een beeld te krijgen bij wat een publiek-privaat ecosysteem is. “Wij zien ecosystemen als lange termijn en doelgerichte samenwerkingen, waarin publieke én private partners bijdragen aan een gedeeld en overstijgend belang” vertelt Wouter van Twillert, Practice lead van het team die bouwt aan relevantie voor milieu & maatschappij. Hij benadrukt: “Dit betekent soms ook dat het doel van de organisatie ondergeschikt is aan het collectieve doel”. Deze vorm van samenwerken stelt dus een probleem centraal, waarbij samen met andere partners naar een oplossing gezocht wordt.
Wat voor soort problemen kunnen opgelost worden met een ecosysteem?
Publiek-private ecosystemen zijn bijzonder relevant voor het oplossen van zogenaamde ‘wicked problems’. Wicked problems zijn problemen met vele probleemeigenaren, oorzaken, oplossingsrichtingen en afhankelijkheden en zijn dus het tegenovergestelde te noemen van ‘tame problems’. Tame problems zijn problemen die we dagelijks tegenkomen, waarbij het probleem duidelijk is en waarvoor een effectieve oplossing bestaat. Bij een wicked problem is dit niet zo, waarbij een probleem slechts een symptoom is van een veel groter probleem. Ter illustratie; het probleem van jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt is slechts een symptoom van het grotere probleem van armoede. Doordat deze problemen verbonden zijn, is het op voorhand onduidelijk wat de effecten van de interventies zijn. Door samen te werken in een publiek-privaat ecosysteem ontstaat er een completere kijk op het probleem, vanuit de perspectieven van meerdere stakeholders. Dit zorgt ervoor dat er actie wordt ondernomen op het probleem vanuit verschillende plekken in de keten, en dus niet alleen vanuit één organisatie.
Op Expeditie
Om een beter beeld te krijgen van hoe zo’n samenwerking vormgegeven is, en om het concept van een publiek-privaat ecosysteem tastbaar te maken, hebben wij besloten om met een aantal relaties twee ecosystemen te bezoeken. Deze expeditie heeft als doel om deelnemers kennis te laten maken met publiek-private ecosystemen en hoe deze bijdragen aan het oplossen van de eerder besproken wicked problems. Verder zijn zij uitgedaagd om na te denken over welke wicked problems zich in hun industrie afspelen, en met wie zij dienen samen te werken om een oplossing te vinden.
Ecosysteem logistiek
Voor het eerste ecosysteem ‘Ecosysteem Logistiek’ gingen we op bezoek bij een zeer inspirerende plek, namelijk het Nationaal Militair Museum in Soesterberg. Ecosysteem logistiek is een publiek-privaat ecosysteem in samenwerking met het Ministerie van Defensie. “Veiligheid in Nederland en Europa is niet vanzelfsprekend en wordt continu op de proef gesteld door cyberaanvallen en geopolitieke verhoudingen” aldus generaal Bouman. Om ervoor te zorgen dat de logistieke capaciteiten geborgd zijn in het landsbelang, ten behoeve van militaire operaties en ondersteunende taken, is er gekozen voor een ecosysteem met private partijen in de markt. Dit publiek-private ecosysteem heeft als uitdaging om verschillende (markt)partijen samen te laten werken met als uiteindelijke doel het borgen van de veiligheid van ons land. Op het moment dat het ecosysteem gevestigd en operationeel is, draagt deze bij aan de sustainable development goals (SDGs), waarbij in het bijzonder nummer 16 centraal staat: vrede, justitie & sterke publieke diensten.
Omdat een publieke partij contractueel gezien een opdracht geeft, belandt het ecosysteem vroeg of laat in de aanbestedingsfase. Om ervoor te zorgen dat alle spelers in de markt een gelijke kans hebben om mee te doen, is er ook rekening gehouden met hen die niet bij de ontwikkeling van het ecosysteem aanwezig waren. “We hebben vanaf dag één gestuurd op potentie, transparantie en voortvarendheid om dit ecosysteem voor elkaar te krijgen”, vertelt Denis Verhoef, Principal consultant. Inmiddels wordt gewerkt aan de uitvraag voor deze fase, waarbij Denis belooft: “Het wordt in ieder geval geen reguliere aanbesteding”. Het gunningsprocess van een publiek-privaat ecosysteem is een nog niet eerder bewandeld traject dat ook nog uitgedaagd wordt doordat meerdere marktpartijen met elkaar dienen samen te werken, waarbij ze in het dagelijks leven elkaars concurrenten zijn. De uitvraag aan de markt is juridisch getoetst en wordt momenteel verder ontwikkeld. Het gunningsbesluit wordt in 2022 genomen, waardoor het ecosysteem in de uitvoeringsfase terechtkomt met de definitieve spelers.
Meer lezen over dit ecosysteem? Bekijk dan deze pagina.
Ecosysteem Social Impact Factory
Op naar het drukste kruispunt van ons land in Utrecht, waar Social Impact Factory (SIF) gelegen is. Dit ecosysteem richt zich op het samenbrengen van partijen om nieuwe initiatieven op te zetten op het gebied van sociaal ondernemerschap. Oprichter Han Hendriks vertelt: “Sociaal ondernemerschap is het oplossen van maatschappelijke vraagstukken op een ondernemende wijze. Elke stad in de wereld verdient het om zo'n centrale hotspot voor sociaal ondernemerschap te hebben”. De SIF biedt inspirerende werkplekken aan voor sociale ondernemingen en zetten programma’s op in samenwerking met partners om sociaal ondernemerschap te promoten. Door met meerdere partijen een samenwerkingsverband aan te gaan (hetgeen impact heeft op SDG 17: samenwerken), focust de SIF op leefbare en duurzame steden (SDG 11) en eerlijke en sociale economische groei (SDG 8).
Om een beter beeld te krijgen van wat de SIF doet, vertelt Amber Bleeker over één van de kernprogramma’s die dankzij SIF mogelijk is gemaakt: “Met Futureproof willen wij jongeren al in een vroeg stadium kennis laten maken met sociaal ondernemerschap. Om zoveel mogelijk jongeren te bereiken bieden we verschillende programma's aan, zowel binnen als buiten het onderwijs. Bij alle programma's geldt dat jongeren er vrijwillig voor kiezen om deel te nemen”. Future Proof heeft al impact gemaakt met 562 deelnemers en heeft geholpen met het uitwerken van meer dan 35 start-up ideeën.
Meer weten over de Social Impact Factory? Bekijk dan deze pagina.
Afsluiting Expeditie
Na de inspirerende verhalen werden de ambities over het opzetten van publiek-private ecosystemen tussen deelnemers van de expeditie besproken onder het genot van een vegetarisch diner. Tijdens de terugreis hing er een inspirerende sfeer in de bus, waarbij de deelnemers onderling de ambities en samenwerkingsmogelijkheden besproken om hun eigen publiek-private ecosystemen op te zetten. Bij aankomst bij ons kantoor in Baarn ontvingen de deelnemers nog een laatste verrassing in de vorm van handvol zaadjes. “Wij hopen dat we een zaadje hebben weten te planten rondom deze nieuwe vorm van samenwerken en zijn benieuwd naar de inspirerende ideeën die hieruit voortvloeien” aldus Sjoerd van Kempen, organisator van de dag.
Wil je meer weten over publiek-private ecosystemen? Download dan via deze link de whitepaper, of neem contact op met Wouter via w.van.twillert@kirkmancompany.com of 088 4040 400.
