Samen met mijn collega Rachelle Meijers schreef ik de whitepaper ‘Van idee tot uitvoering: Zo bouw je een ecosysteem’ waarin we de aanpak, uitgangspunten en succesfactoren voor het bouwen van een publiek-privaat ecosysteem beschrijven.
Voor diegenen die de voorkeur geven aan wat lichter (en vooral korter) leesvoer, vat ik deze aanpak, uitgangspunten en succesfactoren samen in een driedelige blogreeks. In deze tweede blog beschrijf ik de uitgangspunten van een publiek-privaat ecosysteem.
Een bakker die brood verkoopt aan een restaurant, een bedrijf dat werkplekken huurt van een vastgoedbeheerder en een overheidsinstantie die software licenties afneemt van een IT leverancier; allemaal voorbeelden van traditionele klant-leverancier relaties. De leverancier heeft iets wat de klant wilt en krijgt hier geld voor terug. Beide organisaties handelen vanuit hun eigen belang en vaak gaat dit over het zoveel mogelijk vergroten van hun eigen (financiële) waarde.
Als we het hebben over publiek-private ecosystemen dan zien we een aantal verschillen met dit soort traditionele samenwerkingen. Zo zijn er in een publiek-privaat ecosysteem veel verschillende stakeholders betrokken. Zij werken samen aan een hoger doel dat zich niet beperkt tot het vergroten van financiële waarde maar waarin ook relevantie voor partners, milieu en maatschappij centraal staat.
In deze blog leg ik aan de hand van 6 uitgangspunten (zie figuur 1) uit hoe een ecosysteem zich kenmerkt.
In een publiek-privaat ecosysteem is er sprake van een gedeeld belang
In tegenstelling tot een traditionele klant-leverancier relatie, zijn ecosystemen gebaseerd op een gemeenschappelijk hoger doel. Dit hogere doel is het bestaansrecht van het ecosysteem. Voorbeelden van zo’n hoger doel zijn ‘het verduurzamen van Forteiland Pampus’ of ‘versnellen van de transitie naar een duurzame economie’. Alle deelnemers aan een ecosysteem dragen bij aan dit hogere doel. Ze hebben namelijk een gedeeld belang om dit hogere doel te laten slagen.
Een diversiteit aan partners is nodig om een integrale oplossing te bereiken
Het verduurzamen van Forteiland Pampus of het versnellen van de transitie naar een duurzame economie lukt je niet in je eentje. Omdat het hogere doel van een ecosysteem vaak zo complex is, zijn diverse perspectieven onmisbaar voor een completere kijk op de uitdaging en voor een integrale oplossing. Succesvolle ecosystemen kenmerken zich dan ook door een diversiteit aan partners. Vaak gaat het om een mix van overheidsinstellingen, corporates, startups en kennisinstellingen, maar ook kleinere lokale partijen en (potentiële) klanten kunnen zorgen voor nieuwe invalshoeken.
Partners van een ecosysteem hebben een gelijkwaardige stem aan tafel
Iedere partner heeft zijn eigen unieke waarde en bijdrage aan het ecosysteem. Hierdoor heeft iedere partner in beginsel een gelijkwaardige stem aan tafel. Partners kunnen op meerdere manieren bijdragen aan het ecosysteem, bijvoorbeeld door het leveren van een financiële bijdrage, door het ter beschikking stellen van een locatie of door het delen van kennis of netwerk.
Gelijkwaardigheid betekent echter niet hetzelfde als gelijk: partners die een groter belang hebben bij het slagen van een ecosysteem dan andere partners, leveren logischerwijs vaak ook een grotere bijdrage.
Wederzijds vertrouwen is essentieel
Hoewel vertrouwen vaak persoonsgebonden is en het ontwikkelen van vertrouwen tijd kost, vormt het een van de belangrijkste randvoorwaarden voor het slagen van een ecosysteem. Samenwerken in een ecosysteem vraagt namelijk om openheid en bereidheid om kennis en informatie met elkaar te delen. Alleen door kennis te delen en te bundelen kun je tot een baanbrekende oplossing komen. Om vertrouwen te creëren is het wenselijk om het aantal wisselingen van de wacht te beperken. Daarnaast helpt het om bij de start van een ecosysteem veel tijd te nemen om elkaar goed te leren kennen, zowel formeel als informeel. Zo gingen de partners van het Ecosysteem Logistiek twee dagen en een nacht met elkaar op bivak. Door elkaar op informele wijze beter te leren kennen werd een solide basis gebouwd voor verdere samenwerking.
Een ecosysteem is open en inclusief
Balans is bij dit uitgangspunt het sleutelwoord. In een publiek-privaat ecosysteem bestaat de mogelijkheid om toe- of uit te treden, maar hierbij is het belangrijk om altijd te kijken naar de balans in de samenstelling. Denk goed na of toetreders of uittreders niet leiden tot een over- of ondervertegenwoordiging van een bepaald type organisatie. Daarnaast is het goed om de volgende vragen in acht te nemen: ‘dragen alle partners bij aan het hogere doel?’ en ‘is er een evenwicht tussen wat de partners bijdragen aan het ecosysteem en wat zij eruit halen?’
Partners van een ecosysteem leveren als collectief een prestatie
Partners van een ecosysteem hebben niet alleen een gedeeld belang, ze dragen ook allemaal bij aan het leveren van een collectieve prestatie. Het woord ‘doen’ staat hierbij centraal. Om te weten wat wel en niet werkt in het aanpakken van de uitdaging, dient er actie te worden ondernomen. Deze collectieve prestatie kan verschillende vormen aannemen, bijvoorbeeld een pilot, een programma, een evenement of een platform voor producten en/of diensten. Soms wordt er t.b.v. een ecosysteem zelfs een nieuwe entiteit opgericht.
Meer lezen?
Wil je meer lezen over hoe Kirkman Company publiek-private ecosystemen bouwt? Lees dan hier de volledige whitepaper ‘Van idee tot uitvoering: Zo bouw je een ecosysteem’. Wil je een samenvatting van de aanpak voor het bouwen van een publiek-privaat ecosysteem, lees dan blog #1. Of wil jij weten hoe je gegarandeerd succes boekt met een ecosysteem, wacht dan nog tot 18 augustus op blog #3 waarin ik 7 succesfactoren voor je samenvat.
